Zmodyfikowane koszyki aukcyjne
Nowelizacja Ustawy o OZE wprowadziła zmodyfikowaną strukturę koszyków aukcyjnych i zmniejszyła ich liczbę z siedmiu do pięciu
- Koszyk 1: instalacje biogazowe i instalacje spalania biomasy
- Koszyk 2: instalacje wodne, instalacje geotermalne, instalacje wykorzystujące biopaliwa ciekłe i morskie farmy wiatrowe
- Koszyk 3: instalacje wykorzystujące biogaz rolniczy
- Koszyk 4: lądowe farmy wiatrowe i farmy słoneczne
- Koszyk 5: hybrydowe Instalacje OZE
Każdy koszyk został dodatkowo podzielony na podkoszyki dla (i) Istniejących Instalacji (czyli instalacji działających przed dniem 1 lipca 2016 r.) oraz (ii) Nowych Instalacji (czyli instalacji, które rozpoczęły działalność po dniu 1 lipca 2016 r. w wyniku wprowadzenia aukcji).
Ustawa o OZE przewiduje organizowanie dla tych koszyków odrębnych aukcji dla Instalacji OZE o łącznej mocy (i) mniejszej niż 1MW lub równej 1 MW oraz (ii) większej niż 1MW.
Kryteria prekwalifikacji nowych Instalacji OZE do udziału w aukcji
Nowa Instalacja może wziąć udział w aukcji, o ile wcześniej przejdzie procedurę prekwalifikacji prowadzoną przez Prezesa URE, którą kończy wydanie zaświadczenia o dopuszczeniu do aukcji ważne przez 12 miesięcy.
W ramach procedury prekwalifikacji wymagane są następujące dokumenty (z okresem ważności nie krótszym niż sześć miesięcy)
- Warunki przyłączenia do sieci lub umowa o przyłączenie do sieci.
- Prawomocne pozwolenie na budowę (nie dotyczy to morskic.h farm wiatrowych)3.
- Prawomocna decyzja o środowiskowych uwarunkowaniach;
- Prawomocne pozwolenie na wznoszenie i wykorzystywanie sztucznych wysp (wyłącznie w przypadku morskich farm wiatrowych).
- Harmonogram realizacji budowy.
- Schemat Instalacji OZE z oznaczeniem lokalizacji instalacji, miejsc przyłączenia do sieci oraz urządzeń pomiarowych.
Kontrakty różnicowe (Contracts for differences)
Jak wyżej wspomniano, Nowym Instalacjom nie przysługują już świadectwa pochodzenia. Nowe Instalacje o łącznej mocy zainstalowanej mniejszej niż 500 kW wykorzystujące do wytwarzania energii elektrycznej biogaz i hydroenergię mogą się ubiegać o FiT, natomiast Nowe Instalacje o łącznej mocy zainstalowanej 500 kW lub większej mogą się ubiegać o FiP (dotyczy to instalacji wykorzystujących do wytwarzania energii elektrycznej biogaz i hydroenergię, o ile ich łączna moc zainstalowana jest mniejsza niż 1 MW) lub o CfD w przypadku wytwarzania energii elektrycznej na dużą skalę. Z tego powodu, konieczne jest zrozumienie podstawowych warunków CfD.
Nowe Instalacje ubiegające się o wsparcie w ramach mechanizmu CfD mają obowiązek uczestniczyć w systemie aukcyjnym. Aukcje ogłaszane są przez Prezesa URE z wyprzedzeniem co najmniej 30 dni. Zgodnie z Ustawą o OZE okres wsparcia dla wytwórców, którzy wygrają aukcje to 15 lat od pierwszego dnia sprzedaży energii elektrycznej, jednak w żadnym przypadku nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2035 r.
Istniejące Instalacje mogą przejść od systemu świadectw pochodzenia do systemu CfD i brać udział w aukcjach. Aukcje takie są organizowane oddzielnie od aukcji dla Nowych Instalacji, a operatorzy Istniejących Instalacji muszą złożyć odpowiednie deklaracje potwierdzające, że chcą przejść do nowego systemu wsparcia i brać udział w aukcjach. Jednak Istniejąca Instalacja, która zdecyduje się na udział w aukcji straci prawo do uzyskania świadectw pochodzenia, gdy wygra aukcję i po raz pierwszy sprzeda energię elektryczną po aukcji.
Instalacja OZE o łącznej mocy zainstalowanej 500 kW lub większej, która wygra aukcję na CfD będzie miała prawo otrzymywać „ujemne saldo”, czyli miesięczne płatności stanowiące różnicę między ceną aukcyjną oferowaną przez tę instalację, a ceną rynkową energii elektrycznej, z zastrzeżeniem maksymalnej ilości energii elektrycznej oferowanej podczas aukcji. Ujemne saldo zostanie zapłacone przez spółkę Zarządca Rozliczeń S.A., jednoosobową spółkę Skarbu Państwa pełniącą funkcję operatora rozliczeń. W przypadku jednak, gdy cena rynkowa przewyższy cenę aukcyjną, dodatnie saldo będzie rozliczane przez właściciela Instalacji OZE ze spółką Zarządca Rozliczeń S.A. w postaci potrącenia z kolejnym ujemnym saldem. Całe dodatnie saldo (jeśli nie było możliwości jego potrącenia z ujemnymi saldami) na koniec 15-letniego okresu wsparcia zostanie zwrócone Zarządcy Rozliczeń S.A. w sześciu równych ratach. Jeżeli dana instalacja wytworzy więcej energii elektrycznej niż zaoferuje podczas aukcji, nie otrzyma za nadwyżkę energii elektrycznej kwoty stanowiącej różnicę między cenami (ale będzie mogła uzyskać obowiązującą cenę rynkową). Przez cały okres wsparcia gwarantowana cena aukcyjna przyznana Instalacji OZE będzie corocznie waloryzowana polskim wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych.
Do końca października każdego roku Rada Ministrów określi maksymalną ilość i wartość energii elektrycznej, którą będzie można kupić na każdej z wyżej wymienionych (oddzielnych) aukcji. Nie dotyczy to aukcji organizowanych w 2018 r., ponieważ te dane podano bezpośrednio w Nowelizacji Ustawy o OZE (więcej na ten temat w dalszej części publikacji).
Zgodnie z Ustawą o OZE właściwy minister (obecnie Minister Energii) ma obowiązek ustalić maksymalną cenę zakupu (cenę referencyjną), której oferenci nie mogą przekroczyć podczas aukcji. Nie dotyczy to aukcji organizowanych w 2018 r., ponieważ cenę tę również podano bezpośrednio w Nowelizacji Ustawy o OZE.
Instalacja OZE ma obowiązek wytworzyć i sprzedać co najmniej 85 porcent energii elektrycznej zadeklarowanej podczas aukcji. Ilość wytworzonej i sprzedanej energii elektrycznej jest weryfikowana w okresach trzyletnich, a pierwsza weryfikacja następuje po upływie trzech pełnych lat korzystania ze wsparcia w postaci CfD. Na właściciela Instalacji OZE, który nie osiągnie tego progu nakładana jest kara pieniężna.
Maksymalny poziom akceptowalnych cen
Dla potrzeb aukcji w 2018 r. polski rząd proponuje wsparcie w wysokości 15.750.000 złotych (ok. 4 miliardów euro) dla wiatrowych i fotowoltaicznych Instalacji OZE o mocy co najmniej 1 MW. Maksymalna cena zakupu (tzw. cena referencyjna), jaką można zaproponować podczas aukcji w 2018 r. dla takich Instalacji OZE o mocy co najmniej 1 MW wynosi 350 złotych (ok. 80 euro) za 1 MWh dla instalacji wiatrowych oraz 400 złotych (ok. 93 euro) za 1MWh dla instalacji fotowoltaicznych.
Nowelizacja Ustawy o OZE wprowadziła również wymóg, że ilość energii elektrycznej objętej ofertami przyjętymi w ramach danej aukcji nie może przekroczyć 80 porcent łącznej ilości energii elektrycznej zaoferowanej w tej aukcji. Ten mechanizm ma się przyczynić do wzrostu konkurencji między oferentami, ponieważ 20 porcent ofert (tych najdroższych) nie zostanie wybranych.
Przyłączenie do sieci
Z mocy prawa operator sieci przesyłowej lub operator sieci dystrybucyjnej ma prawo wypowiedzieć umowę o przyłączenie do sieci, jeżeli energia elektryczna nie zostanie dostarczona do sieci w terminie 48 miesięcy od dnia zawarcia umowy. Nowelizacja Ustawy o OZE przewiduje jednak dla podmiotów, które wygrają aukcje przedłużenie terminu wyznaczonego na dostawę energii elektrycznej do sieci o niżej opisane okresy budowy Instalacji OZE i okresy do pierwszego dnia sprzedaży energii elektrycznej po wygraniu aukcji.
Pomoc publiczna
Nowelizacja Ustawy o OZE zmienia zasady ujmowania pomocy publicznej w cenie oferowanej podczas aukcji. Obecnie oferenci powinni podczas aukcji proponować cenę energii elektrycznej bez uwzględniania wartości pomocy publicznej udzielonej Instalacji OZE (na przykład w formie dotacji lub ulg i zwolnień w podatkach). Operator danej Instalacji OZE, który wygra aukcję pomniejsza cenę, która zwycięży o kwotę udzielonej pomocy publicznej. Takie podejście zapewnia równe traktowanie operatorów Instalacji OZE i uniemożliwi operatorom, którzy skorzystali z pomocy publicznej oferowanie niższych cen energii elektrycznej.
Terminy wyznaczone na wybudowanie Instalacji OZE i pierwszy dzień sprzedaży energii elektrycznej po wygraniu aukcji
Zgodnie z Ustawą o OZE, zmienioną Nowelizacją Ustawy o OZE, wytwórca który wygra aukcję może skorzystać ze wsparcia z wykorzystaniem systemu CfD, jeżeli Instalacja OZE powstanie i zacznie sprzedawać energię elektryczną w określonym terminie po aukcji, czyli
- 18 miesięcy w przypadku instalacji fotowoltaicznych.
- 30 miesięcy w przypadku instalacji wiatrowych na lądzie.
- 72 miesięcy w przypadku instalacji wiatrowych na morzu oraz.
- 36 miesięcy w przypadku innych instalacji.
Wiek urządzeń wytwórczych
Nowelizacja Ustawy o OZE ogranicza również wiek urządzeń wytwarzających energię elektryczną, które mogą brać udział w aukcjach jako Instalacje OZE. W dniu, w którym energia elektryczna zostanie po raz pierwszy wytworzona po aukcji urządzenia nie mogą być starsze niż
- 18 miesięcy w przypadku instalacji fotowoltaicznych.
- 24 miesięcy w przypadku instalacji wiatrowych na lądzie oraz.
- 36 miesięcy w przypadku innych instalacji.
Obowiązek sprzedaży energii elektrycznej na giełdzie energii
W myśl art. 72a Ustawy o OZE, zmienionej Nowelizacją Ustawy o OZE, wytwórca energii elektrycznej, który wytworzył energię elektryczną w Instalacji OZE innej niż mikroinstalacja lub mała instalacja4, ma wprowadzić energię elektryczną do sieci i sprzedawać ją na giełdzie towarowej lub na rynku organizowanym przez podmiot prowadzący w Polsce rynek regulowany.
Naszym zdaniem to postanowienie miało wprowadzić obligo giełdowe wyłącznie dla nowo wybudowanych Instalacji OZE, które rozpoczęły wytwarzanie energii elektrycznej po wejściu w życie Nowelizacji Ustawy o OZE (czyli po dniu 14 lipca 2018 r.), ale przed aukcją i miało wprowadzić obowiązek sprzedaży energii elektrycznej za pośrednictwem giełdy energii jako warunek uczestnictwa w aukcji. Ustawa o OZE przyjmuje jako zasadę, że Instalacja OZE może wziąć udział w aukcji, jeżeli przed aukcją nie sprzedawała energii elektrycznej. Tak więc, omawiane postanowienie umożliwia udział w aukcji Instalacjom OZE, które rozpoczęły lub rozpoczną wytwarzanie energii elektrycznej w okresie między dniem 14 lipca 2018 r. i dniem aukcji (nie później jednak niż do dnia 31 grudnia 2020 r.), pod warunkiem jednak, że energia elektryczna wytworzona przed aukcją zostanie sprzedana na giełdzie energii.
Do czasu opublikowania w sierpniu 2018 r. wykładni Prezesa URE, w której stwierdza on, że obligo giełdowe dotyczy wyłącznie wytwórców, którzy wygrają aukcje OZE, zapis ten można było interpretować jako wprowadzenie obliga giełdowego dla całego wytwarzania energii elektrycznej z odnawialnych źródeł energii5.
Obrót na rynku wtórnym
Ustawa o OZE wprowadza wtórny rynek dla wytwórców, którzy wygrają aukcje, ponieważ pozwala takim wytwórcom, za zgodą Prezesa URE, przenosić prawa i obowiązki wynikające z aukcji na rzecz osoby trzeciej, która nabędzie daną Instalację OZE. Mechanizm ten nie ma zastosowania do transakcji sprzedaży akcji lub udziałów w spółce celowej, do której należy Instalacja OZE.