Gemiste kans voor opslag in geplande wet energietransitie

This article was originally published by Energeia and is reproduced with permission.

AMSTERDAM (Energeia) - Nieuwe geplande wetgeving met betrekking tot netbeheer ontbeert bepalingen over opslag van energie. Een gemiste kans, stelt jurist Matthijs van Leeuwen van Norton Rose Fulbright LLP in onderstaande ingezonden brief aan Energeia.

Met een nieuw wetsvoorstel over de voortgang van energietransitie in de maak, wil Minister Kamp van Economische Zaken de procedure voor het plannen van netinvesteringen door netbeheerders alsnog wijzigen nadat de Wet Stroom werdverworpen door de Eerste Kamer. De rol die energieopslag kan spelen in deze nieuwe netplanning is sterk onderbelicht. Een gemiste kans gezien de aandacht in andere landen voor energieopslag als missing link in een toekomstig duurzamer energiesysteem. De vertraging die nu is opgelopen na de verworpen Wet Stroom zou gebruikt kunnen worden om de rol van opslag en informatievoorziening rondom de door de netbeheerder voorziene knelpunten concreter vast te leggen.

etenschappers zijn het erover eens dat in een meer duurzaam energiesysteem de opslag van elektriciteit opgewekt uit hernieuwbare energiebronnen een zeer belangrijke rol kan gaan spelen. Met de voorziene versnelling van de transitie naar een duurzame en CO2-arme samenleving zal het handhaven van de balans op transmissie- en distributienetten in toenemende mate flexibiliteit van zowel de netbeheerders als producenten en consumenten vergen.

Energieopslag is hierbij een belangrijke optie gezien het grote aantal energieopslag technologieën dat al beschikbaar is voor verschillende toepassingen 
Minister Kamp wil echter flexibilisering faciliteren via meer 'experimenteerruimte': door netbeheerders en infrastructuurbedrijven via tijdelijke regelgeving een uitbreiding van hun wettelijk takenpakket of toegestane 'energie-infrastructuur gerelateerde' activiteiten te geven. Wetgeving zal op basis van opgedane ervaring verder worden aangepast. Maar wat betekent dit voor opslag?

Volgens een recente studie van economisch adviesbureau Frontier Economics zal grootschalige opslag vanwege de goede netinfrastructuur en toereikende fossiele back-up capaciteit in Nederland tot 2035 niet noodzakelijk zijn. Toch is er in de huidige Energiedialoog en recente voorstellen voor wet- regelgeving veel aandacht voor de rol van opslag en de verschillende partijen die dit kunnen faciliteren. Terecht. Zo kan opslag achter de meter van wind- en zonneparken lokale congestie en mogelijk (deels) netverzwaringen voorkomen. Lokaal opgewekte elektriciteit kan door opslag ook weer later lokaal benut worden, wat de efficiency van het gehele systeem ten goede komt. Daarnaast kan opslag de business case van dit soort projecten versterken doordat een lagere aansluitcapaciteit (+tarief) nodig is of door in tijden van negatieve elektriciteitsprijzen de opslag te benutten.

Over de afbakening van de rollen die marktpartijen en netbeheerders hierbij gaan spelenis nog veel discussie zo blijkt het de recent afgeronde consultatie. Het gebrek aan noodzaak voor opslag betekent echter niet dat het niet nuttig of commercieel interessant zou zijn om opslag vanuit een 'systeemperspectief' mee te nemen in de door netbeheerders uit te voeren studie naar de optimale inrichting van de toekomstige transmissie- en distributienetten om te komen tot een investeringsplan.

Het wetsvoorstel schiet nu tekort op het gebied van de definiëring van 'opslag' en de rol die dit zou moeten spelen in netplanning. De taak die netbeheerders in deze netplanning vervullen wordt wel verder 'versterkt' in het wetsvoorstel, maar er wordt niet ingegaan op de vraag of opslag als alternatief voor uitbreidings- en vervangingsinvesteringen wordt meegenomen, al dan niet in combinatie met een 'netverbetering'. Hier laat de wetgever vooralsnog een grote kans liggen. Wat als opslag vanuit kosten- of systeemefficiency oogpunt de voorkeur verdient boven een netuitbreiding, vervanging of verzwaring? Wordt deze 'alternatievenstudie' of data die daarvoor nodig is onderdeel van de informatie die de netbeheerder op grond van dat wetsvoorstel openbaar gaat maken? Het wetsvoorstel beperkt de uitbreiding van het takenpakket van netbeheerders tot die taken die marktpartijen niet of slechts deels kunnen uitvoeren. Hoe en wanneer deze toets in de praktijk uitgevoerd zal worden is nog onduidelijk.

Om tijdens de transitie ten eerste de afbakening van activiteiten en ten tweede de rol van energieopslag in netplanning concreter te maken, zou het wetsvoorstel verduidelijkt moeten worden. Bijvoorbeeld door opslag als alternatief voor netverbeteringen mee te nemen in de fase die voorafgaat aan het opstellen van netinvesteringsplannen door netbeheerders. De informatie over (voorziene) knelpunten in het net zou dan openbaar beschikbaar gemaakt moeten worden zodat marktpartijen hierop kunnen anticiperen en, eventueel via een aanbesteding, een oplossing kunnen aandragen en realiseren. Indien dit nergens toe leidt kan de netbeheerder de netverbetering, inclusief opslag, realiseren en, mits toegestaan, beheren, zodat de voorziene kosten- en systeemefficiency alsnog wordt gerealiseerd.

Matthijs van Leeuwen is advocaat bij Norton Rose Fullbright LLP en gespecialiseerd in de energiesector.